The Nova Glass Blog: Ιστορία του γυαλιού

Οι απαρχές της υαλουργίας

Το πρώτο φυσικό γυαλί

Σύμφωνα με τους ιστορικούς το πρώτο φυσικό γυαλί είναι ο οψιδιανός (ή οψιανός), ένα σκούρο αδιαφανές πέτρωμα ηφαιστειακής προέλευσης, που χρησιμοποιήθηκε πριν από χιλιάδες χρόνια για την κατασκευή κοσμημάτων, αγγείων, εργαλείων και όπλων. Η κατασκευή του γυαλιού άρχισε γύρω στο 1500 π.Χ στην Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία. Το πρώτο κοίλο γυάλινο δοχείο έγινε καλύπτοντας ένα πυρήνα άμμου με ένα στρώμα τηγμένου γυαλιού. Ωστόσο τα αρχαιότερα κομμάτια γυάλινων βάζων ανάγονται στον 16ο αιώνα π.Χ. και βρέθηκαν στη Μεσοποταμία. Έχουν βρεθεί αποδείξεις υαλουργικών δραστηριοτήτων και σε άλλες περιοχές όπως στις Μυκήνες, την Κίνα και το βόρειο Τιρόλο.

Φιάλη από μωσαϊκό γυαλί από το ναυάγιο των Αντικυθήρων (πρώιμος 1ος αι. π.Χ.) (πηγή: http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=18505)

Κατά τον Ρωμαίο ιστορικό Πλίνιο το γυαλί ανακαλύφθηκε από ένα τυχαίο γεγονός από τους Φοίνικες το 3500 π.Χ. . Άναψαν μια φωτιά σε μια παραλία με άμμο και έβαλαν πέτρες ορυκτής σόδας (που τις μετέφεραν ως εμπόρευμα) για να στηρίξουν τα καζάνια τους. Φαίνεται ότι με την υψηλή θερμοκρασία έλιωσε το νάτριο των πετρωμάτων και αναμεμειγμένο με την άμμο της παραλίας δημιουργήθηκε ένα παχύρευστο ημιδιαφανές υγρό. Έτσι ξεκίνησε το γυαλί με αυτό το συμβάν να αποτελεί την πρώτη ιστορική αναφορά παραγωγής γυαλιού.

Γύρω στο 300 π.Χ κάποιοι Σύριοι υαλουργοί εφηύραν το σωλήνα του φυσητού γυαλιού σε αναρίθμητα σχήματα και πάχη. Ο μακρύς λεπτός μεταλλικός σωλήνας που χρησιμοποιείται στη διαδικασία του φυσήματος ελάχιστα έχει αλλάξει από τότε.

Η Ρωμαική επιρροή

Τον 1ο αιώνα μ.Χ. , οι αρχαίοι Ρωμαίοι άρχισαν να φυσάνε το γυαλί μέσα σε φόρμες, αυξάνοντας πολύ την ποικιλία των πιθανών μορφών που μπορούσε να πάρει το κοίλο γυαλί. Επίσης, άρχισαν να κατασκευάζουν καθρέπτες επιστρώνοντας τη μία πλευρά των υαλοπινάκων με μόλυβδο.

Με την κυριαρχία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας , εξαπλώθηκε η τεχνολογία της υαλουργίας στη Δυτική Ευρώπη και τη Μεσόγειο. Οι πρώτοι υαλοπίνακες της ιστορίας τοποθετούνται την πρώτη μ.Χ. δεκαετία, στην Ρώμη, αν και οι Ρωμαίοι δεν είχαν ακόμη ακόμη ανακαλύψει κατάλληλες μεθόδους λείανσης, ώστε να παίρνουν διαφανές γυαλί.

Με την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όμως, χάθηκε ένα μεγάλο μέρος της εξαίσιας υαλουργικής τέχνης. Στη Δυτική Ευρώπη, το γυαλί έγινε και πάλι ένα προϊόν πολυτελείας όπου τα βασιλικά παλάτια και οι εκκλησίες ήταν τα μόνα κτίρια που διέθεταν γυάλινα παράθυρα.

Η ανακάλυψη των Σύριων υαλουργών

Γύρω στο 650 μ.Χ Σύριοι υαλουργοί ανέπτυξαν μια επαναστατική κατασκευαστική μέθοδο παραγωγής γυαλιού,το καμπυλωτό γυαλί, το οποίο χρησιμοποιούνταν σε παράθυρα μέχρι και το τέλος του 19ου αιώνα.

Η συμβολή των Γερμανών υαλουργών

Γύρω στο 1.000 μ.Χ. Γερμανοί υαλουργοί αναπτύσσουν μια νέα μέθοδο παραγωγής επίπεδου γυαλιού. Φυσώντας έφτιαχναν μια κοίλη γυάλινη σφαίρα την οποία ταλάντευαν κάθετα, κρατώντας την από τον σωλήνα. Η βαρύτητα έδινε ένα μακρόστενο σχήμα στο ζεστό γυαλί. Όσο ήταν ακόμη ζεστό το γυαλί, το έβαζαν σε μια επίπεδη επιφάνεια , έκοβαν τα άκρα του και έσκιζαν κατά μήκος τον κύλινδρο ώστε να ανοίξει σ’ ένα επίπεδο φύλλο.

Η Βενετία κέντρο υαλουργίας

Κατά το 13ο -14ο αιώνα η υαλουργία αναβίωσε στη Βενετία λόγω των εμπορικών επαφών του εν λόγω ιταλικού κράτους με τον ενετικό στόλο ο οποίος μετέφερε την τεχνογνωσία υαλουργών της Συρίας στη Βενετία. Ο εξοπλισμός της υαλουργίας μεταφέρθηκε στο νησί Μουράνο, το 1291, για λόγους ασφαλείας αφού οι πυρκαγιές από τους φούρνους αποτελούσαν συχνό φαινόμενο για την περιοχή. Αναπτύχθηκαν νέες τεχνικές που διαδόθηκαν σε όλη την Ευρώπη παρά την προσπάθεια τους να κρατήσουν μυστική την τεχνολογία τους. Ένα μέτρο προφύλαξης των μυστικών της τέχνης τους ήταν ότι απαγόρευαν στους υαλουργούς να μετακομίσουν επιβάλλοντας πρόστιμο και άλλες ποινές στους παραβάτες.

Εφεύρεση μολυβδύαλου

Σημαντικός σταθμός στην ιστορία του γυαλιού, είναι η εφεύρεση μολυβδύαλου από τον George Ravenscroft (1632-1683), έναν άγγλο υαλουργό όπου πήρε, το 1674, δίπλωμα ευρεσιτεχνίας από τον βασιλιά Κάρολο Β’. Ο Ravenscroft πρόσθεσε 30% οξείδια μολύβδου σε 70 % γυαλί επιτυγχάνοντας ένα γυαλί μεγάλης αντοχής με υψηλό δείκτη διάθλασης που επιδέχεται χαρακτική επεξεργασία, γνωστό ως κρύσταλλο μολύβδου.

Βιομηχανική επανάσταση

Η βιομηχανική επανάσταση επέδρασε και στη βιομηχανία γυαλιού επιφέροντας αλλαγές στα προιόντα, στις τεχνικές αλλά και στη χρήση του υλικού. Αναφέρουμε κάποιους επιστήμονες που συνέβαλλαν σε αυτές τις αλλαγές

Otto Schott, ο οποίος χρησιμοποίησε επιστημονικές μεθόδους για να μελετήσει τις επιδράσεις πλήθους χημικών στοιχείων επάνω στα οπτικά και θερμικά χαρακτηριστικά του γυαλιού.
William Pilkington, εφηύρε μια μηχανή που αυτοματοποίησε την παραγωγή των υαλοπινάκων που φτιάχνονταν με την μέθοδο των κυλίνδρων.
J.H.Lubber, ο οποίος βελτίωσε την προαναφερόμενη μηχανή το 1903 στην Αμερική
Michael Owens, αμερικάνος μηχανικός ο οποίος ανακάλυψε μια αυτόματη φιάλη παραγωγής γυαλιού
Alastair Pilkington, ο οποίος παρουσίασε μια νέα μέθοδο παραγωγής γυαλιού με την επωνυμία float και η οποία τέθηκε σε εμπορική εφαρμογή το 1959. Με αυτή τη μέθοδο παράγεται το σύνολο του επίπεδου γυαλιού παγκοσμίως

Υπέρλεπτο γυαλί

Από τότε μέχρι σήμερα όλα όσα επιτεύχθηκαν ήταν αποτέλεσμα της εξέλιξης της τεχνολογίας με την οποία δημιουργούνται νέα υλικά και εφευρίσκονται νέες τεχνικές ακόμα και κατά τύχη. Όπως συνέβη σε ερευνητές τού Cornell University όπου ανακάλυψαν το πιο λεπτό γυαλί στον κόσμο το οποίο έχει πάχος μόλις δύο ατόμων. Η επιστημονική ομάδα προσπαθούσε να παράξει γραφένιο, όταν διαρροή αέρα, προκάλεσε χημική αντίδραση μέσω της οποίας παράχθηκε τελικά το γυαλί. Η συγκεκριμένη ανακάλυψη, βοήθησε τους επιστήμονες να παρατηρήσουν μία θεμελιώδη ιδιότητα του γυαλιού, το οποίο συμπεριφέρεται σαν στερεό αλλά μοιάζει με υγρό. Εκτός από τη θεωρητική αξιοποίηση της ανακάλυψης, μελλοντικά θα μπορούσε να βελτιωθεί η απόδοση ηλεκτρονικών συσκευών όπως τα smartphones, αφού θα μπορούσε να παραχθεί υλικό που θα χρησιμοποιηθεί σε τρανζίστορ.

Γυαλί υλικό του μέλλοντος

Το γυαλί, πλέον κατέχει εξέχουσα θέση στα δομικά υλικά με απεριόριστες ιδιότητες, δημιουργώντας ταυτοχρόνως έργα υψηλής αισθητικής. Χαρακτηρίζει την αρχιτεκτονική του 21ου αιώνα αφού χρησιμοποιείται και σε εσωτερικούς και σε εξωτερικούς χώρους. Η συνεχής έρευνα και η εξέλιξη της τεχνολογίας του γυαλιού, το καθιστά το υλικό του μέλλοντος.